ISO 14001:2015 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ
Her geçen gün daha da küçülen dünyamızın kaynaklarının sonsuz olmadığı, ürün ve faaliyetlerin çevre etkilerinin yerel ve bölgesel kalmayıp, global olduğu artık tüm dünyada kabul edilmiştir. Bu bilinç çevresel etkilerin yasal uygulamalardan ziyade piyasa kuvvetleri ile kontrol edilmesi ihtiyacını da beraberinde getirmiştir.
Artık global pazarda var olabilmek insana verilen değer ve saygıyla ölçülmektedir. Tarih boyunca insanlığın tüm uğraşı özünde yaşam kalitesini yükseltmek adına olmuş, bu uğraşın en güzel örneklerini de yüce milletimiz vermiştir.
Bugünün tüketicisi beklenti ve ihtiyaçlarının en üst düzeyde karşılanmasının yanı sıra, kendisine yaşadığı çevreye ve dünyasına değer verilmesini, saygı gösterilmesini talep etmekte ve piyasada bunu sorgulamaktadır. Bu gelişmeler kuruluşların çevre ile etkileşimlerini kontrol altında tutabilmelerini ve çevre icraat ve başarılarını sürekli iyileştirebilmelerini sağlayacak yönetim sistemlerine ihtiyaç bulunduğu gerçeğini ortaya çıkarmıştır.
ISO 14001 İLE SAĞLANAN FAYDALAR
ISO 14001 serisi standartların uygulanması ile elde edilecek en önemli kazanç, doğal olarak çevrenin korunmasıdır. Ancak ISO 14001 serisi standartların uygulanmasının, uygulayan kuruluşlar açısından birçok pratik faydalar getireceği de bir gerçektir. Bu faydalar genel olarak içsel ve dışsal olarak sınıflandırılabilir
İÇSEL FAYDALAR
- Verimliliğin Arttırılması
- Performansın Arttırılması
- Maliyetlerin Azaltılması
- Takım Anlayışının Geliştirilmesi
- Azalan Risk ve Kazalar
- Üst Yönetime Olumlu Etkiler
- İç Barışın Geliştirilmesi
DIŞSAL FAYDALAR
- Çevrenin Korunması
- Rekabet Şansının Artması
- Yasalara ve Yönetmeliklere Uygunluğun İfade Edilmesi
- Halkla İlişkilerin Geliştirilmesi ve Kamuoyunun Güveninin Kazanılması
- Finansal Fırsatların Gelişmesi
TS EN ISO 14001:2004 STANDARDI ŞU BÖLÜMLERDEN OLUŞMAKTADIR
4.1 GENEL ŞART
4.2 ÇEVRE POLİTİKASI
4.3 PLANLAMA
4.3.1 ÇEVRE BOYUTLARI
4.3.2 YASAL VE DİĞER ŞARTLAR
4.3.3 AMAÇLAR, HEDEFLER VE PROGRAM/PROGRAMLAR
4.4 UYGULAMA VE FAALİYETLER
4.4.1 KAYNAKLAR, GÖREVLER, SORUMLUK VE YETKİ
4.4.2 UZMANLIK, EĞİTİM VE FARKINDA OLMA
4.4.3 İLETİŞİM
4.4.4 DÖKÜMANTASYON
4.4.5 DOKÜMANLARIN KONTROLÜ
4.4.6 FAALİYETLERİN KONTROLU
4.4.7 ACİL DURUMA HAZIR OLMA VE MÜDAHALE
4.5 KONTROL ETME
4.5.1 İZLEME VE ÖLÇME
4.5.2 UYGUNLUĞUN DEĞERLENDİRİLMESİ
4.5.3 UYGUNSUZLUK, DÜZELTİCİ FAALİYET VE ÖNLEYİCİ FAALİYET
4.5.4 KAYITLARIN KONTROLÜ
4.5.5 İÇ TETKİK
4.6 YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ
BAZI ÖNEMLİ TS EN ISO 14000 SERİSİ STANDARDLARI:
TS EN ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistemi-Özellikler ve Kullanım Kılavuzu
TS EN ISO 14004:2004 Çevre Yönetimi – Çevre Yönetim Sistemleri– Prensipler, Sistemler ve Destekleyici Teknikler İçin Genel Kılavuz
EN ISO 19011:2000 Kalite ve Çevre Tetkiki İçin Kılavuz
TS EN ISO 14020: Çevre Etiketleri ve Beyanları-Genel Prensipler
TS EN ISO 14031:2002 Çevre Yönetimi-Çevre Performans Değerlendirmesi-Kılavuz
TS EN ISO 14040:1998 Çevre Yönetimi – Hayat Boyu Değerlendirme Genel Prensipler ve Uygulamalar
ISO 14001 İLE İLGİLİ BAZI TANIMLAR
SÜREKLİ GELİŞME: Kuruluşun, çevre politikasına uygun olarak genel çevre icraatında gelişmeler sağlamak için kuruluş çevre yönetim sisteminin sürekli olarak iyileştirilmesidir.
ÇEVRE: Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü, hava, su, toprak, tabii kaynaklar, bitki topluluğu (flora) hayvan topluluğu (fauna), insanlar ve bunlar arasındaki ilişkileri içinde alan ortamdır.
ÇEVRE BOYUTU: Kuruluşun, faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin çevre ile etkileşime giren unsurlarıdır.
ÇEVRE ETKİSİ: Çevrede, kısmen veya tamamen kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetleri dolayısıyla ortaya çıkan, olumlu veya olumsuz her türlü değişikliktir.
ÇEVRE POLİTİKASI: Kuruluşun, genel çevre icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak, faaliyet, çevre amaç ve hedeflerle çerçeve teşkil etmek üzere yaptığı beyandır.
KİRLENMENİN ÖNLENMESİ: Kirlenmeyi önlemek, azaltmak veya kontrol altında tutmak amacıyla yeniden devreye sokmayı, başka işleme tabi tutmayı, işlemde değişiklik yapmayı, kontrol mekanizmalarını, kaynakların etkin kullanımını, malzeme ikamesini içine alabilen her türlü işlem ve uygulamaya başvurulması, malzeme veya ürün kullanılmasıdır.
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA: Kısaca, mevcut ihtiyaçları gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmelerine engel olmadan karşılayarak kalkınmaktır.
HAYAT BOYU DEĞERLENDİRME: Bir mal ve hizmet sisteminde belirli bir malzeme ve enerjiden elde edilen mal ve hizmetlerle bu sistemin hayat dönemince ortaya çıkan ve doğrudan doğruya sisteme atfedilebilen çevre etkilerine ait bilgilerin toplanması ve gözden geçirilmesiyle ilgili bir usuller dizisidir.
TS- EN-ISO 14001 STANDARD PRENSİPLERİ
TS-EN-ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardları beş ana standardtan oluşmaktadır.
- Yükümlülük Altına Girme ve Politika: Kuruluş çevre politikasını tayin etmeli ve çevre yönetim sistemine bağlılık taahhüdünde bulunmalıdır.
- Planlama: Kuruluş faaliyet, ürün ve hizmetlerinin çevre boyutlarını belirlemeli, bunların önemli olanlarını seçmelidir. Taahhütlerini gerçekleştirmek için amaç ve hedefler tespit etmeli, bu amaç ve hedeflere ulaşmak için gerçekleştireceği faaliyetleri programlamalıdır.
- Uygulama ve İşlem: Kuruluş, çevre politikasını gerçekleştirmek, amaç ve hedeflerine ulaşabilmek maksadıyla etkin bir uygulamada bulunabilmek için gerekli yetenek ve imkânlarla birlikte bir destek mekanizması geliştirmelidir.
- Kontrol ve Düzeltici Faaliyet: Kuruluş, çevre icraatını ve bu icraattaki başarı derecesini ölçmeli, izleyip değerlendirmelidir.
- Gözden Geçirme ve Geliştirme: Kuruluş, genel çevre icraatını ve bu icraattaki genel başarı derecesini geliştirmek amacıyla, çevre yönetim sistemini gözden geçirmeli ve sürekli olarak geliştirmelidir.
ISO 14000 Çevre Yönetim Sitemi Belgesini almak Neden Önemlidir?
Dünyadaki nüfus artışı, hızlı kentleşme, teknolojinin hızla ilerlemesi doğal kaynaklarımızı tehdit etmekte ve çevre kirlenmesine neden olmaktadır. İnsanların çevrelerinde yarattığı zararlı ve rahatsız edici bu tür olumsuz etkilerin tümü çevre kirliliğini oluşturur, insanların köylerden kasaba ve şehirlere göç etmesi; şehirlerde nüfusun hızla artmasına, yerleşim alanlarının daralmasına ve sonuçta da çevrenin kirlenmesine neden olur.
Çevre kirlenmesine neden olan maddelere atık maddeler; kullanımı sonucunda artık madde oluşturan ürünlere kirletici; atıkların bırakıldığı ortama alıcı ortam denir.
20 inci yüzyılın ikinci yarısından itibaren insanlığı tehdit eden problemlerden birisi haline gelen çevre sorunları ve kirliliği, kökü çok eskilere uzanmasına rağmen kendisini sanayileşmenin sonucunda hissedilir hale getirmiştir.
Önceleri sadece kirlenme olarak algılanan ve uluslar arası boyut kazanmadan yöresellik özelliği taşıyan çevre sorunları, gün geçtikçe hızla çoğalmış, yöresellikten kurtulup tüm dünyanın sorunu olmuştur. Bir ülke sınırları içindeki kirletici unsurun ortaya çıkardığı zararlı duman ve gazlar, rüzgârın da etkisiyle başka ülkelere taşınarak, o ülke için de kirletici faktör olabilmiştir. Çevre sorunları ve kirliliği toplumsal hayatın bütün alanlarını kapsamış ve etkilemiştir.
İşte bunun için uluslar arası boyutta çevreye verdiğimiz zararı minimize edeceğimiz çevre standartları ve ulusal ve uluslararası kanun mevzuat ve yönetmelikler uygulamaya alınmıştır. ISO 14001 Belgesinin alımının önemi de bu noktada ortaya çıkmaktadır. ISO 14000 standardı bizlere ulusal ve uluslararası mevzuatları uygulamada ön ayak olan ve yaptığı faaliyetlerde çevreyi etkileyen faktörleri minimize etmemizde yardımcı olan bir yönetim sistemi anlayışına sahip olmamızı sağlamaktadır.
ISO 14000 belgesi uluslar arası arenada zorlamaya tabi tutmadan gönüllülük esasına dayanmakta ise de ülkemizde ISO 14000 belgesi standardı % 95 oranında müşterilerin ve kanunların zorlaması ile alınmaktadır.
TS EN ISO 14001 BELGESİ:
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi bir kurumun yaptığı faaliyetlerde çevreye verdiği zararı bir yönetim sistemi prensibiyle yani sistematik bir şeklide minimize etmeye veya yok etmeye çalışan bir sistemdir. ISO 14001 Çevre Belgesi alan bir kurum yasal olarak konulan mevzuatlara uyum gösterdiği ve yaptığı faaliyetleri çevreye zarar vermemesi için sistematik ve kontrollü bir şeklide yaptığını gösterir bir belgedir.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi belgesi bir kuruluşun yaptığı faaliyetlerde çevreye verdiği zararı minimize etmek veya yok etmek amacını güderken kuruluşun bu çevre belgesini almak için ilgili yasal mevzuatlara da uymasını ister. ETKEN KALİTE ISO 14001 Belgesi standardının yorumlanması ve aşağıdaki taslak halde verilen çalışma planı ışığında çevre belgesi/belgeleri veren belgelendirme kuruluşlar ile firmanız arasındaki bağlantıyı kurmaktadır. Çevreciliğin bir hobi ve bir lüks olmaktan çıkıp, mantıklı, gerçekçi ve gerekli bir eylem biçimi olarak anılmasının bir uzantısı olan Çevre Belgeleri ve bunlar için kılavuzluk görevini gören ISO 14000 Belgesi serisi standartlar dünya çapında geliştirilmiş ve yaygınlaştırılmıştır. Böylelikle sanayinin ve doğanın barışık bir şekilde geliştirilmesi sağlanmaktadır. Üzerimizdeki ağırlığın bilincinde olan ETKEN KALİTE olarak ekibimiz; çevre için geleceğimiz için verilen bu Çevre Yönetim Sistemi Danışmanlık hizmetinde üzerine düşen görevi yerine getirmekle heyecan duyacaktır.
ÇYS’ NİN KURULUŞLARDA GELİŞTİRİLMESİNİN AMACI;
- Ulusal ve/veya uluslararası mevzuatlara uyumun artırılması
- Çevresel performansın artırılması
- Market Stratejileri:
- Uluslar arası rekabette avantaj sağlaması
- Firma itibar ve Pazar payının artırılması
- Maliyet kontrolünün geliştirilmesiyle masrafların azaltılması ve verimliliğin artırılması
- Acil durumlara (deprem, yangın, sel vb.) ve kazalara karşı hazırlıklı bulunarak mesuliyetle sonuçlanan kaza vb. olayların azaltılması
- Kirliliğin kaynaktan başlayarak kontrol altına alınması ve azaltılması
- Girdi maliyetleri azalır, İşletim maliyetleri düşer, Enerji ve hammadde kullanımında verimlilik artar, Kaynakların optimum kullanılması sağlanır,
- İzin ve yetki belgelerinin alınmasının kolaylaştırılması
- ISO 14001 tüm dünyaca bilinen ve kullanılan ortak bir dil olduğundan global pazarda kabul edilirliğin sağlanması, İmaj ve pazar payının artması,
ISO 14001 KALİTE YÖNETİM SİSTEMLERİ DANIŞMANLIĞI KAPSAMINDA YAPACAĞIMIZ FAALİYETLER:
MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESİ:
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; Üst Yönetim ile ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi hakkında görüşme, verilen hizmetin/üretimin mevcut yapısının ve durumunun analiz edilmesi. Şirketinizin yaptığı faaliyetler hakkında görüşler alınması. Çevre belgesi kapsamının belirlenmesi Şirket Çevre organizasyonunun yapılması. Kuruluş olarak yaptığımız faaliyetleri ana işimiz ve büro faaliyetleri de dâhil listelememiz gerekmektedir. Çevreyi etkileyen bütün faaliyetler en ince ayrıntısına kadar ortaya konulmalıdır. Bazı faaliyetleriniz var ki size göre çevreyi etkilemiyordur ama risk analizi yapıldığında bu gibi faaliyetlerinde mutlaka çevreye etkisinin olduğunuz göreceksiniz o yüzden hiç bir aşamayı atlamamaya çalışın. (ETKEN KALİTE tarafından ISO 14001 danışmanlık raporunun hazırlanması)
ÇEVRE POLİTİKASI, MİSYON, VİZYON ve HEDEFLERİN OLUŞTURULMASI
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; Çevre Politikası, Vizyon, Misyon ile tutarlı Çevre Hedeflerin Belirlenmesi, eğitimlerle anlaşılması (ETKEN KALİTE tarafından ISO 14001 danışmanlık raporunun hazırlanması)
ŞİRKET YAPISINA UYGUN ORGANİZASYONUN, GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARIN OLUŞTURULMASI
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; Organizasyondaki personelin Çevre görev yetki ve sorumluluklarının yazılı hale getirilmesi, Çevre Yönetim Temsilcisi ve Üst düzey yöneticilerle toplantılar yapılarak, risk değerlendirme biriminin, ilk yardım ekiplerinin tespiti atamaların yapılması ve Çevre Yönetim Temsilcisinin Belgelendirme kuruluşu adına firmayı temsil edecek biri olarak belirlenmesi ve dökümanların yazılı hale getirilmesi, (ETKEN KALİTE tarafından ISO 14001 danışmanlık raporunun hazırlanması)
ÇEVRE EL KİTABININ OLUŞTURULMASI
ISO 14001Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; Çevre El Kitabının oluşturulması ve şirket personelleri tarafından sürekliliğinin sağlanması, ISO 14001 El Kitabındaki kapsamın üst yönetim ve Çevre Yönetim Temsilcisi tarafından belirlenmesi, proseslerin ve etkileşimlerin açıklanması (ETKEN KALİTE tarafından ISO 14001 danışmanlık raporunun hazırlanması)
PROSEDÜRLERİN, TALİMATLARIN OLUŞTURULMASI
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; ISO 14001 standardın zorunlu kıldığı ve mevcut yapının ön gördüğü Prosedürlerin yazılı hale getirilmesi; Standardın zorunlu kıldığı ve mevcut yapının ön gördüğü yada Çevre belgesi kapsamında bu çalışmaların Prosedürlerin yazılı hale getirilmesi Örnek: (Risk Değerlendirme Prosedürü, Acil Durum Prosedürü, Danışma ve İletişim Prosedürü, Ölçme ve İzleme Prosedürü, Yasal Mevzuatlara Uyum Prosedürü, Çevre Yönetim Sistemini Ölçme ve İzleme Prosedürü gibi), Çevre Yönetim Sistemi belgesi ile ilgili faaliyetlerin kontrolünü sağlamaya yönelik talimatların oluşturulması Örnek: (Atık Yönetim Talimatı, Kağıt atıkların değerlendirilmesi Talimatı, Enerji Tasarrufu Talimatı), (ETKEN KALİTE tarafından ISO 14001 danışmanlık raporunun hazırlanması)
ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİNİN KURULMASI:
Çevre Politikasının Belirlenmesi, ISO 14001 Belge Danışmanlığı kapsamında Risk Değerlendirme Eğitiminin Düzenlenmesi, Risk Değerlendirme Metodunun tanımlanması, ISO 14001 Çevre faaliyet kapsamının belirlenmesi, Çevre belge kapsamında yapılan faaliyetlerdeki çevre etkilerinin tespiti, ISO 14000 Çevre etkilerinin değerlendirilmesi ve sınıflandırılması, Çevre Yönetim Sistemi amaç ve hedeflerinin belirlenmesi, Çevre Yönetim Sistemi Programlarının oluşturulması, Çevre Belgeleri ile ilgili malzeme güvenlik bilgi formalarının oluşturulması, ISO 14001 Çevre Belgesi Danışmanlık hizmeti kapsamında izleme ve ölçme sisteminin tanımlanması, ISO 14001 Çevre Kalite planlarının yazılı hale getirilmesi, Çevre kontrol formlarının oluşturulması, (ETKEN KALİTE tarafından ISO 14001 danışmanlık raporunun hazırlanması)
ÇEVRE İLE İLGİLİ FORM, RAPOR, PLAN, ÇİZELGE ..VS.GİBİ DESTEK DOKÜMANLARIN OLUŞTURULMASI
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; gerekli Form, rapor, plan, çizelge vb. dokümanların ihtiyaca uygun olarak tasarımı. Birimlerde tutulan kayıtların, verilerin toplanarak analiz edilmesi (ISO 14001 danışmanlık raporunun ETKEN KALİTE tarafından değerlendirilmesi)
ÇEVRE İLE İLİGİ YASAL GEREKLİLİKLERİN TESPİTİ VE YERİNE GETİRİLMESİ:
Açma Ruhsatı, ÇED Raporu, Zorunlu Kontroller, Periyodik bakım ve Kontrol Raporları…vb
ÇEVRE İLE İLGİLİ KAYITLARIN TUTULMASI, ÖLÇÜLMESİ, ANALİZİ VE İYİLEŞTİRİLMESİ
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; Kurulan Çevre Sisteminden toplanan veriler analiz edilerek istatistik çalışmaların yapılması ve sonuçlara göre gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetlerin belirlenmesi (ISO 14001 danışmanlık raporunun ETKEN KALİTE tarafından değerlendirilmesi)
ÇEVRE İLE İLGİLİ ÖLÇÜM CİHAZLARININ KALİBRASYONLARININ YAPTIRILMASI:
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; Ürün veya hizmet spesifik özelliklerini etkileyen, ölçüm amacıyla kullanılan cihazların uluslararası akredite olmuş kalibrasyon laboratuvarlarının belirlenerek ölçme cihazlarının kalibrasyonlarının yapılmasını sağlamak (ISO 14001 danışmanlık raporunun ETKEN KALİTE tarafından değerlendirilmesi)
YILLIK EĞİTİM PROGRAMINDAKİ EĞİTİMLERİN TAKİBİ
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; Yıllık eğitim programlarının gözden geçirilmesi ve ihtiyaç duyulan iç eğitimlerin belirlenmesi ve programlara dahil edilmesi, Eğitim etkinlik değerlendirme metotlarının tespiti ve uygulamaların yapılması (ISO 14001 danışmanlık raporunun ETKEN KALİTE tarafından değerlendirilmesi)
ISO 14001 ÇEVRE İÇ DENETİM VE TAKİP DENETİM TETKİKLERİNİN YAPILMASI
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; ISO 14001 İç tetkik ile ilgili eğitimin yapılması, İç tetkik sorularının hazırlanması ve İç tetkik planının yapılması, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemlerinin tüm elemanlarının denetlenmesi ve sonuçlarının rapor haline getirilmesi, Takip tetkiklerinin gerçekleştirilmesi (ISO 14001 danışmanlık raporunun ETKEN KALİTE tarafından değerlendirilmesi)
UYGUN OLMAYAN ÜRÜN, DÜZELTİCİ VE ÖNLEYİCİ FAALİYETLERİN YAPILMASI
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; Uygun olmayan ürün-hizmetin kontrolü ile ilgili belirlenen metotlar ışığında uygulamaların yapılması, Düzeltici ve önleyici faaliyet planlaması oluşturulması ve gerekli faaliyetlerin planlanarak uygulamaya alınması, Yapılan bütün düzeltici ve önleyici faaliyetlerin sonuçlarının etkinliğinin gözden geçirilmesi (ISO 14001 danışmanlık raporunun ETKEN KALİTE tarafından değerlendirilmesi)
PERFORMANS RAPORU VE YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ
Çevre Yönetim Sistemi Performansı ile ilgili olarak üst yönetime rapor verilmesi, Yönetiminin Gözden Geçirme Toplantısının planlanması, Yönetiminin gözden geçirme toplantısının gerçekleştirilmesi, hedeflerin ve çevre sisteminin değerlendirilmesi (ISO 14001 danışmanlık raporunun ETKEN KALİTE tarafından değerlendirilmesi)
BELGELENDİRME TETKİKİ
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi paralelinde; Belgelendirme tetkiki hususunda gerekli bilgilendirmenin sağlanması, Belgelendirme denetiminden önce firma uzmanlarımızın (ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemleri Standardlarına göre Uluslararası geçerliliği olan Lead Assessor Belgeli Denetçilerimiz tarafından) denetlenecek firmayı denetlemesi ve eksikliklerin tespiti (Ön tetkik), Eksikliklerin giderilmesi ve düzeltici önleyici faaliyetler, Belgelendirme denetimine girilmesi, Belgelendirme tetkiki sonuçlarına göre tespit edilen eksikliklerin tamamlanması, İyileşmeye yönelik çalışmaların yapılması (ISO 14001 danışmanlık raporunun ETKEN KALİTE tarafından değerlendirilmesi), Şirket talep ve beklentilerinin karşılanma düzeyine ait çıktıların ölçülmesi